Bireysel emeklilik sistemi ve şahıs sigortaları için ödenen katkı payı ve primlerin gelir vergisi matrahının hesaplanmasından nasıl indirileceği ve bu indirime ilişkin olarak katkı payı ve primlerinin nasıl belgelendirilmesi gerektiği konularında GVK.63.ve 89. maddeleri hükümleri 256 Nolu Genel Tebliğ ile açıklanmıştır.
Buna göre; Gelir Vergisi Mükelleflerinin kendisi, eş ve/veya küçük çocukları için, Sigorta Şirketlerine ödedikleri primlerin bir kısmını ücretlerinden veya Yıllık Gelir Vergisi Matrahlarından nasıl indirileceğine ilişkin esaslar belirlenmektedir. Bu İndirimin uygulanmasında aşağıdaki kriterler dikkate alınır;
Sigorta Şirketinin Türkiye’de Kurulu ve Merkezinin Türkiye’de olması gerekir,
Sigorta Poliçesinin yukarıdaki şirketle yapılmış olması,
Sigorta Priminin ödenmiş olması ve sigorta şirketince veya anlaşmalı Bankaca verilecek makbuz, dekont v.b. belge ile belgelendirilmesi gereklidir.
Bireysel emeklilik sistemi ve şahıs sigortaları için ödenen katkı payı ve primlerin gelir vergisi matrahının hesaplanmasından nasıl indirileceği konusunda iki uygulama vardır. Bunlar;
Ücret Gelirleri üzerinden hesaplanan Vergi Matrahından İndirimi,
Yıllık Gelir Vergisi üzerinden hesaplanan vergi Matrahından indirimi,
ÜCRETLİLER TARAFINDAN ÖDENEN SİGORTA PRİMLERİN
VERGİ MATRAHINDAN İNDİRİMİ
10.07.2001 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4697 Sayılı Kanunla, Gelir Vergisi Kanunu’nun 63. 89.Maddesinde yapılan değişiklik ile, Madde Metnine bir taraftan Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları dahil edilirken, diğer taraftan da 07.01.2001 tarihinden itibaren düzenlenmiş şahıs sigorta poliçelerine ilişkin ödenen primler ve indirim konusu yapılabilecek prim toplamının üst sınırı, ödendiği aydaki BRÜT ÜCRETİN % 5’i (Bireysel Emeklilik Sistemi Primlerinin % 10’u ) aşamaz, Ayrıca bu sınıra ilaveten 2.indirim sınırı da ASGARİ ÜCRETİN YILLIK TUTARINI DA AŞMAMASI hükme bağlanmıştır. (Asgari Ücrette yıl içerinde meydana gelebilecek değişiklikler indirim yapılacak tutarların hesabında dikkate alınacaktır.)
Sigorta Primlerinin İşverenlerce ödenmesi halinde de % 5, % 10 ve Asgari Ücret Sınırı dikkate alınacaktır.
İndirim konusu yapılacak prim tutarının tespitinde esas alınacak ücret işveren tarafından çalışana hizmeti karşılığında ödenen aylık (maaş), prim, ikrimaiye, sosyal yardımlar ve zamlar gibi sürekli ödemelerin brüt tutarı dikkete alınacaktır. Gider karşılığı ödenen tutarlar (yapılan giderin karşılığı olsun olmasın ödenenler) dikkate alınmayacaktır.
Örneğin: Bir Ücretin 2009 Mart Dönemindeki bilgileri aşağıdaki gibidir;
Brüt Ücret : 1.000.00 TL
Sağlık Sigortası Primi : 200.00 TL
Önceki Dön. İndirim Yapılmış toplam tutar: 50.00 X 2 ay= 100.00 TL
Asgari Ücretin Yıllık tutarı : 666 x 12 ay = 7.992.00 TL
Bu dönem İndirim Konusu Maksimum Tutar = (7.992.00 – 100.00) 7.892.00 TL
Brüt Ücretin % 5’i : (1.000.00 X % 5) 50.00 TL
Bu ücretli 200 TL Sağlık Sigortası Primi ödemiş olmasına rağmen, Brüt Ücretinin
% 5’i olan 50.00 TL aşamayacağından dolayı Gelir Vergisi Matrahından 50 TL İndirim Sağlayacaktır. Brüt Ücretinin % 5’i hiçbir zaman 7.892 TL’yi de aşmamalıdır.
Eşer Yukarıdaki Personelin Sigorta Poliçesi İşveren tarafından yapılmış olsaydı, Ödenen Prim tutarı olan 200.00 TL’den İndirimi mümkün 50.00 TL çıkarılacak Kalan 150.00 TL Ücretine ilave edilerek 1000 TL maaşının haricinde ilaveten Gelir Vergisi ve Damga Vergisi Kesilecektir.
ÖDENEN SİGORTA PRİMLERİN
GELİR VERGİ MATRAHINDAN İNDİRİMİ
10.07.2001 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4697 Sayılı Kanunla, Gelir Vergisi Kanunu’nun 63. 89.Maddesinde yapılan değişiklik ile, Madde Metnine bir taraftan Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları dahil edilirken, diğer taraftan da 07.01.2001 tarihinden itibaren düzenlenmiş şahıs sigorta poliçelerine ilişkin ödenen primler ve indirim konusu yapılabilecek prim toplamının üst sınırı, ödendiği aydaki YILLIK GELİR VERGİSİ MATRAHININ % 5’i (Bireysel Emeklilik Sistemi Primlerinin % 10’u ) aşamaz, Ayrıca bu sınıra ilaveten 2.indirim sınırı da ASGARİ ÜCRETİN YILLIK TUTARINI DA AŞMAMASI hükme bağlanmıştır. (Asgari Ücrette yıl içerinde meydana gelebilecek değişiklikler indirim yapılacak tutarların hesabında dikkate alınacaktır.)
Buna göre, Yıllık Gelir Vergisi Mükelleflerinin GVK. 1. Maddesinde sayılı 7 Gelir Unsurundan elde ettikleri Kazanç ve İratları beyan etmesi durumunda, Beyan Edilen Yıllık Gelirlerin Toplamının % 5’ini ve Beyan edilen Gelirin elde edildiği dönemde uygulanan Asgari Ücretin de Yıllık toplamını aşmamak kaydıyla Yıllık Gelir Beyannamesinde beyan edilen Gelir Vergisi Matrahından indirilir.
Örneğin: 2008 Yılı Kira Beyannamesi veren Bay A’nın 2008 Yılı Kira Geliri 70.000.00 TL ise, Geliri Alındığı yılki asgari ücretin yıllık toplamı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. 2008 için,
6×608.40=3.650.40
6×638,70=3.832,20
TOPLAM =7.482,26 TL
Sigorta Poliçesi İndiriminin Hesaplanması:
Gelir Toplamı : 70.000 TL
İstisna Tutarı : 2.400 TL
Götürü Gider : 16.900 TL
Safi Gelir : 50.700 TL İndirim Öncesi Vergi Matrahı
Sig.Pol.Tutarı : 2.400 TL (2008 Yılında ödenenlerin toplamı)
% 5 Sig.Pol.İnd.Üst Sınırı :2.535.00 TL aşamaz,
Asgari Ücret Yıllık Tutarı : 7.482,26 TL aşamaz,
Vergi Matrhı : 50.700 – 2.400 = 48.300 TL İndirim Sonrası Vergi Matrahı.
SONUÇ :
Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, Gelir Vergisi Sistemimizde Sigorta Poliçelerinin Vergi Matrahından indirimi aşağıdaki gibi olmaktadır.
Bireysel Emeklilik Poliçelerinde Brüt Ücret veya Gelirin % 10’u ve Asgari Ücretin Yıllık tutarını aşmamak kaydıyla,
Sağlık Poliçelerinde Brüt Ücretin veya Gelirin % 5’ini ve Asgari Ücretin Yıllık tutarını aşmamak kaydıyla,
Ücretlerde Maaşlarından hesaplanan Gelir Vergilerinden İndirilir. Ücret Haricindeki Gelir Vergisi Mükelleflerinde GVK.89. Maddesi hükmüne göre Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinden Vergi Matrahından indirilir.
Ücret Geliri nedeniyle İNDİRİM hakkını Ücretlerinde kullanan mükelleflerde ayrıca Yıllık Beyanname vermeleri halinde, İndirim Ücret Bordrosu hesaplanırken uygulanmış ise, Ayrıca Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinde indirim yapılamaz.
Ahmet GÜNDÜZ – YMM