19/12/2012 Tarih ve 28502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve 01.12.2013 tarih ve 28838 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan TİCARİ DEFTERLERE İLİŞKİN TEBLİĞE göre; “GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Gerçek kişi tacirlerden Vergi Usul Kanununa göre ikinci sınıf tüccar sayılanlar, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar bu Tebliğde sayılan defterler yerine mezkûr Kanun hükümlerine uygun olarak işletme hesabı esasına göre defter tutabilirler.” Der. Bu tebliğ nedeniyle VUK 177 Hadlerini aşmayanlar İşletme Defteri tutabileceklerdir.
TUİK, 2018 yılında çeşitli harç ve cezaların artırılmasına esas olacak yeniden değerleme oranının temeli olan, Ekim ayındaki 12 aylık ortalamalara göre Yİ-ÜFE’yi yüzde 14.47 olarak açıklandı.
Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2017 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre % 1,71 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre % 11,66 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre % 17,28 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %14,47 artış gösterdi.
2018 Yılında uygulanacak VUK 177.Maddesindeki hadler bakanlık tarafından henüz bir belirleme yapılmamıştır. Söz konusu tebliğ genellikle Aralık ayının ilk haftası yayımlanmaktadır. Bu tebliğ uygulaması 2018 Yılı içinde olacak olup, 2019 Yılında tutulacak defterlerin tutarını belirlemektedir.
Bu nedenle 2018 yılında tutulacak Defterler için 2017 Yılı için geçerli olan VUK 177.Maddesindeki tutarlar dikkate alınacaktır. VUK 177. Maddesine göre Birinci Sınıf Tacirler;
1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2017’dan itibaren 170.000 -TL veya satışları tutarı 476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2017’dan itibaren 230.000 -TL lirayı aşanlar,
2. Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatı 476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2017’dan itibaren 90.000 –TL Lirayı aşanlar;
3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği ile 1.1.2017’dan itibaren 170.000 -TL lirayı aşanlar;
4. Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukardaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hükmüne tabidir.);
5. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Bunlardan işlerininin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkan veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilir.);
6. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler.
Buna göre; VUK 177.Maddesi Hadleri aşağıdaki şekilde oluşmaktadır. (2017 Yılı için)
Alış Tutarı Satış Tutarı
1.nci Bentteki Sınırlar; 170.000 TL, 230.000 TL
2.nci Bentteki Sınırlar; Gayri Safi Hasılatı 90.000 TL
3.ncü Bentteki Tutarlar; 1+2 Beraber Yapanlar 170.000 TL
Bir hesap döneminin iş hacmi VUK. 177. Maddesine göre belirlenen hadlerden % 20‘yi aşan bir nispette fazla olursa veya Arka arkaya 2 dönemin iş hacmi belirlenen hadlere nazaran % 20′ye kadar bir fazlalık gösterirse bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak I. sınıfa geçerler.(VUK md.180)
1-SINIF DEFTERLERİNE GEÇİŞ:
Alışları Bakımından; 2016 ve 2017 Yılında 170.000 % 20 artış = 34.000 TL altında bu tek bir yıl veya 2016-2017 yılının toplamında 34.000 TL artmış olabilir. Yani Alışları 170.000 ile 204.000 TL arasında ise ve artış toplamı her iki yıl 46.000 TL geçmiyor ise, işletme hesabı esasına göre defter tutabilir. Eğer Alışları Her iki yıl (2016-2017 yılında) 170.000 ile 204.000 TL aşıyor ise, Bilanço Esasına göre Defter tutacaktır.
Satışları Bakımından; 2016 ve 2017 Yılında 230.000 % 20 artış= 46.000 TL’dir. Bu artış tek bir yıl veya 2016-2017 yılının toplamında ise, 2018 Yılında işletme hesabı esasına göre defter tutabilir. Eğer tek bir yıl veya Her iki yıl (2016-2017 yılında) 276.000 ile 230.000 TL’nin altındaysa ve artış toplamı he iki yıl 46.000 TL geçmiyor ise, İşletme Defteri tutabileceklerdir. Eğer Satışları Her iki yıl (2016-2017 yılında) 230.000 ile 276.000 TL’yi aşıyor ise ve artış toplamı her iki yıl 46.000 TL geçiyor ise, Bilanço Esasına göre Defter tutacaktır.
Gayrisafi Hasılat Bakımından; 2016 ve 2017 Yılında 90.000 % 20 artış= 18.000 TL’dir. Bu artış tek bir yıl veya 2016-2017 yılının toplamında ise, 2018 Yılında işletme hesabı esasına göre defter tutabilir. Eğer tek bir yıl veya Her iki yıl (2016-2017 yılında) 90.000 ile 108.000 TL’nin altındaysa ve artış toplamı he iki yıl 18.000 TL geçmiyor ise, İşletme Defteri tutabileceklerdir. Eğer Satışları Her iki yıl (2016-2017 yılında) 90.000 ile 108.000 TL’yi aşıyor ise ve artış toplamı her iki yıl 18.000 TL geçiyor ise, Bilanço Esasına göre Defter tutacaktır.
Bir hesap döneminin iş hacmi VUK. 177. Maddesine göre belirlenen hadlerden % 20‘yi aşan bir nispette düşük olursa veya Arka arkaya üç dönemin iş hacmi belirlenen hadlere nazaran % 20′ye kadar bir düşüklük gösterirse bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak, II. sınıfa geçebilirler: (VUK md.179)
2.SINIF İŞLETME DEFTERİNE DÖNÜŞ :
Alışları Bakımından; 2015, 2016 ve 2017 Yılında 170.000 % 20 azalış = 34.000 TL altında bu tek bir yıl veya 2015, 2016 ve 2017 yılının toplamında 34.000 TL azalış olabilir. Yani Alışları 136.000 ile 170.000 TL arasında ise ve azalış toplamı her üç yılda toplam 34.000 TL geçiyor ise, işletme hesabı esasına göre defter tutabilir. Eğer Alışları Her üç yıl (2015, 2016 ve 2017 yılında) 136.000-170.000 TL arasında ise ve Azalışları 34.000 TL’nin altında ise Bilanço Esasına göre Defter tutacaktır.
Satışları Bakımından; 2015, 2016 ve 2017 yılında 230.000 % 20 azalış= 46.000 TL’dir. Bu Azalış tek bir yıl veya 2015, 2016 ve 2017 yılında toplamında ise 46.000 TL ve üstü ise 2018 Yılında işletme hesabı esasına göre defter tutabilir. Eğer tek bir yıl veya Her üç yıl (2015, 2016 ve 2017 yılında) 184.000 ile 230.000 TL’nin arasındaysa ve azalış toplamı her üç yıl 46.000 TL geçmiyor ise, Bilanço Esasına göre Defter tutacaktır.
Gayrisafi Hasılat Bakımından; 2015, 2016 ve 2017 Yılında 90.000 x % 20 azalış = 18.000 TL’dir. Bu azalış tek bir yıl veya 2015-2016-2017 yılının toplamında ise, 2018 Yılında işletme hesabı esasına göre defter tutabilir. Eğer tek bir yıl veya üç yıl (2015-2016-2017 yılında) 72.000 ile 90.000 TL’nin arasındaysa ve azalış toplamı her üç yıl 18.000 TL geçmiyor ise, Bilanço Esasına göre Defter tutacaktır.
Bu kapsamda 2018 Yılında Tutulacak defterler;
A-GELİR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN;
1)-Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler (Gerçek Kişiler);
a)-Yevmiye Defteri
b)-Defteri Kebir
c)-Envanter Defteri
2)-Kollektif ve Komandit Şirketler;
a)-Yevmiye Defteri
b)-Defteri Kebir
c)-Envanter Defteri
d)-Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri (Ticari Defter Tebliği Madde -5/2)
3)-İşletme Esasına Göre Tutulacak Defter;
a)-İşletme Defteri
Mükellefler ister TİCARET ODASINA ister ESNAF ODASINA KAYITLI OLSUN işletme defteri tutmaya devam edeceklerdir. (Ticari Defter Tebliği Geçici madde -1) VUK 177 Maddesi Hükümlerine göre hadleri aşmaması halinde İşletme Defteri tutmaya devam edebilirler.
4)-Serbest Meslek Erbabının Tutacağı Defter;
a)-Serbest Meslek Kazanç Defteri
TUTULACAK DİĞER DEFTERLER;
Tutulacak defterler yukarıda sayılanlar dışında 213 sayılı Vergi Usul Kanununu hükümlerine göre faaliyetleri nedeniyle aşağıdaki defterler de tutulması gereken diğer defterler şunlardır:
– İmalat defteri,
– kombine imalatta imalat defteri,
– bitim işleri defteri,
– yabancı nakliyat kurumlarının hâsılat defteri,
– ambar defteri,
– çiftçi işletme defteri, Tutulmak zorundadır.
B-KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN;
1- ANONİM ŞİRKETLER VE SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKETLER:
a) Yevmiye Defteri
b) Defteri Kebir
c) Envanter Defteri
d) Yönetim Kurulu Karar Defteri
e) Pay Defteri
f) Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
g) Damga Vergisi Defteri
Mevcut durumda kullanılmakta olan, pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter tebliği Geçici Madde -3/1)
2-LİMİTED ŞİRKETLER:
a) Yevmiye Defteri
b) Defteri Kebir
c) Envanter Defteri
d) Pay Defteri
e) Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
– Limited şirketlerde halen kullanılmakta olan ortaklar kurulu karar defterlerinde yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla, genel kurul toplantı ve müzakere defteri olarak kullanılmaya devam olunabilir. (Ticari Defter Tebliği Geçici Madde -3/2)
– Mevcut durumda kullanılmakta olan, pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter tebliği Geçici Madde -3/1)
– LİMİTED ŞİRKET MÜDÜRLER KURULU DEFTERİ HAKKINDA AÇIKLAMA:
(Bu defterin tutulması zorunlu değildir. Bu defteri tutmak istemeyenler; Limited şirkette aldıkları kararları genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydetmek zorundadırlar. Limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulunun şirket yönetimi ile ilgili olarak aldığı kararlar genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilebileceği gibi ayrı bir müdürler kurulu karar defteri de tutulabilir. Müdürler kurulu karar defterinin tutulması halinde açılış ve kapanış onayları dahil olmak üzere yönetim kurulu karar defterine ilişkin hükümler uygulanır. Kararların genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilmesi halinde Ticari Defterler Tebliğinin 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen hususların yazılması zorunludur. Ayrı bir müdürler kurulu karar defteri tutulması halinde müdür veya müdürler kurulu kararları genel kurul toplantı ve müzakere defterine kaydedilemez.
3-DERNEK VE VAKIFLARIN İKTİSADİ İŞLETMELERİNİN TUTACAĞI DEFTERLER
(Ticari Defter Tebliği Md.5/4)
a) Yevmiye Defteri
b) Defteri Kebir
c) Envanter Defteri
4-KOOPERATİFLERİN TUTACAĞI DEFTERLER:
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre kurulan kooperatifler ile bunların üst kuruluşları aşağıdaki defterleri tutacaktır.
a) Yevmiye Defteri
a) Defter-i Kebir
b) Envanter Defteri
c) Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
d) Yönetim Kurulu Karar Defteri
e) Pay Defteri
DEFTERLERİN TASDİK ZAMANI:
Gerek VUK Md.221 gerekse TTK Md.64 hükümlerine göre:
1. Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda (Normal hesap dönemleri için ARALIK AYI);
2. Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda;
3. Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde;
4. Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce.
TASDİK YENİLEME (ARA TASDİK)
(VUK MD. 222 ve TİCARİ DEFTER TEBLİĞİ MADDE 17-18) :
Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar.
ARA TASDİK (TASDİK YENİLEME) YAPILABİLECEK DEFTERLER:
1-İşletme defteri,
2-Serbest meslek kazanç defteri,
3-Yevmiye defteri,
4-Defteri kebir,
5-Envanter defteri
6-A.Ş Yönetim Kurulu Karar Defteri
KAPANIŞ ONAYI (TASDİKİ) (TTK MD 64/ 3, 5 ) :
1)- YEVMİYE DEFTERİ, (İzleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar normal hesap dönemleri için HAZİRAN AYI Sonu)
2)-Anonim Şirket Yönetim Kurulu KARAR DEFTERİ, (İzleyen faaliyet döneminin birinci ayının sonuna kadar normal hesap dönemleri için OCAK AYI Sonu)
Yukarıdaki defterler dışındaki defterlerin kapanış tasdiki YAPTIRILMAZ.
3)E-Defter tutan mükellefler, 2018 yılı içerisinde E-Deftere geçtiler ise, 1 ay içerisinde mevcut defterlerini kapanış tasdikini yaptırmak zorundadırlar.
4)E-Deftere 1.1.2018 tarihinde geçen mükellefler ise 2017 Yılı Kapanış tasdiklerini HAZİRAN-2018 tarihine kadar yaptırabileceklerdir. Ancak 2018 OCAK E-Defterlerini 30 NİSAN 2018 sonuna kadar Mali Mühür ile onaylamak zorundalar. Ayrıca 2018/Ocak Dönemi E-Defteri Beratlarını E-Defter sistemine 30 NİSAN gün sonuna kadar yüklemek zorundadırlar.
E-DEFTER KULLANAN MÜKELLEFLERDE DEFTER TASDİKİ:
1.1.2018 tarihinden itibaren E-Defter kullanmak zorunda olanlar, 2018 yılı için kağıt ortamında YEVMİYE ve DEFTERİ KEBİR defteri tasdik ettirmezler. Diğer defterlerini türüne göre mutlaka tasdik ettirmek zorundadırlar. (Envanter Defteri, Yönetim Kurulu Karar Defteri, Damga Defteri gibi)