SGK Borcu Yoktur Yazıları ile İlişiksiz Belgelerinin Usul ve Esasları
SGK’nın “Borç Sorgusu” konusunda yayımladığı Genelge ile Sosyal Güvenlik Kurumunca düzenlenen Borcu Yoktur yazılarının ve belgelerinin hangi usul ve esaslara göre düzenleneceği, hangi belgelerin kâğıt veya elektronik ortamda düzenleneceği, işverenlerin hangi borçlarının dikkate alınacağı, gerçek ve tüzel kişiler açısından prim borcu olarak kabul edilecek tutarların limitlerinin ne olduğu ile ilgili ayrıntılı açıklamalar yaptı.
SGK tarafından yayımlanan 02.03.2020 tarihli ve 2020/5 sayılı Genelgede:
– “Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye Katılımda Yeterlilik Kuralları” başlıklı 10. Maddesinin 4. Fıkrasının (c) bendinde, Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu bulunan isteklilerin ihale dışında bırakılacağı hükme bağlanmıştır.” denilerek sosyal güvenlik prim borcu olan isteklilerin ihale dışında bırakılacağının,
– 5510 sayılı Kanunun 90. Maddesinin 3. Fıkrasına istinaden, 29/9/2008 tarihli Resmi Gazetede “Sosyal Güvenlik Kurumu Prim ve İdari Para Cezası Borçlarının Hakedişlerden Mahsubu, Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmelik” yayımlanarak, idarelerin ihale yoluyla yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenlerin hak edişlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödenmesine ve kesin teminatlarının ihale konusu işle ilgili Kuruma olan borçlarına karşılık tutulması ve iadesine ilişkin usul ve esasların düzenlendiği,
– 5510 sayılı Kanunun 90. Maddesinin 6. Fıkrasına istinaden, 28.09.2008 tarihli Resmi Gazetede “İşverenlere Verilen Devlet Yardımı, Teşvik ve Desteklerde Sosyal Güvenlik Kurumundan Alınacak Borcu Yoktur Belgesinin Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslara Dair Tebliğ” yayımlanarak, belirli bölgelere veya sektörlere yönelik ya da kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen özel belgelere veya izinlere dayalı olarak kamudan kaynak tahsis edilmesi şeklinde kanun, kararname ve diğer mevzuatla sağlanan araştırma, geliştirme, üretim, yatırım, pazarlama ve benzeri tüm aşamalarda uygulanan devlet yardımı, teşvik ve desteklerden yararlanacak olanların borçlarının bulunmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumunca düzenlenmiş borcu yoktur belgesinin / yazısının aranılmasının usul ve esaslarının düzenlendiği,
Gerek yukarıda açıklanan kanunların hükümleri gerek gerçek veya tüzel kişi olan işverenlerin kamu kurum ve kuruluşları ile ihale mevzuatına tabi olmaksızın yapmış oldukları protokol ve sözleşmelere istinaden;
1) 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu gereğince ihalelere katılmak üzere,
2) İhale konusu olmayan işlerle ilgili borcu yoktur belgesi almak üzere,
3) 5510 sayılı Kanunun 90. Maddesinin:
2. Fıkrası uyarınca, hak ediş ödemesine ve kesin teminatın iadesine esas olmak üzere, 4. Fıkrası uyarınca, yapı kullanma izin belgesinin alınmasına esas olmak üzere, 6. Fıkrası uyarınca, devlet yardımı, teşvik ve desteklerden yararlanmak amacıyla;
Hazine ve Maliye Bakanlığı, KOSGEB, TÜBİTAK ve Kredi Garanti Fonuna ibraz edilmek üzere,
1) Prim borçlarının KDV iade alacağından mahsubu suretiyle ödenmesinde,
2) 1 Seri No’lu Gümrük Genel Tebliği uyarınca, “Onaylanmış Kişi Statü Belgesi” almak amacıyla,
Yasal ödeme süresi geçmiş prim ve prime ilişkin borcun olup olmadığının bildirilmesinin talep edildiği, söz konusu borcu yoktur belgeleri ve yazıların verilmesi sırasında ya işyeri bazında borç sorgulaması ya da işverenin Türkiye genelinde kendi adına tescil edilmiş işyerleri ile ortak, üst düzey yönetici, işveren vekili ve aracı olarak işlem gördüğü işyerlerinden kaynaklanan borçlarının sorgulandığı belirtilerek,
Bu belge ve yazıların;
Hangi durumlarda elektronik ortamda, hangi durumlarda ilgili üniteye müracaat edilmek suretiyle alınacağı,
– Hangi borç türlerinin sorgulanacağı,
– Borçların işyeri bazında mı yoksa işveren bazında Türkiye genelinde mi sorgulanacağı,
– Elektronik ortamda alınması amacıyla e-borcu yoktur aktivasyon başvuru işlemleri,
– Hak ediş ödemeleri sırasında işverenlerin muaccel borçlarının olup olmadığının idarelerce sorgulanabilmesi,
İle ilgili SGK müdürlüklerince yapılacak olan işlemler ile uygulamanın usul ve esasları aşağıdaki ana başlıklar altında ayrıntılı olarak açıklanmıştır:
I- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre verilecek borcu yoktur belgeleri,
II- Kamu İhale Kanunu Dışında Düzenlenen Borcu Yoktur Belgeleri/Yazıları
III- Hak Ediş Ödemeleri Sırasında İşverenlerin Muaccel Borçlarının İdarelerce Elektronik Ortamda Sorgulanması
IV- Devlet Yardımı Teşvik ve Desteklerde Borç Sorgusu
V- Prim Borçlarının Katma Değer Vergisi ile Ödenmesi
VI- Onaylanmış Kişi Statü Belgesi ile İlgili Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirine Verilmek Üzere Düzenlenecek Belgeler
Özet olarak da:
5510/4-1 (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştıran tüzel kişiliği haiz işveren olması halinde; sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi ile bunlara ait gecikme cezası, gecikme zamları ve diğer fer’ilerine ilişkin borçlarından ötürü, (şirketin nevi dikkate alınarak) sorumlu olduğu tutarları, toplamının, ihale tarihi itibariyle geçerli sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 3 katını (2020 yılı için 22.072,50 x 3 = 66.217,50), alt işvereni bulunan işyerlerinde alt işverenlerinin sigorta primine esas aylık kazancın üst sınırının 6 katını (2020 yılı için 22.072,50 x 6 = 132.435,00) aşan tutarı kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olarak kabul edileceği,
5510/4-1 (a) ile (c) bendi kapsamında sigortalı çalıştıran tüzel kişiliği haiz işveren olması halinde; işverenin borçlarının Kanunun 4/1 (a) bendi ve (c) bendi kapsamındaki sigortalılar bakımından ayrı ayrı değerlendirileceği,
5510/4-1 (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştıran gerçek kişiliği haiz işveren ve (b) bendi kapsamında sigortalı olması halinde; işverenin, Kanunun 4/1 (a) bendi kapsamında sigortalıları çalıştırması yönünden borçları ile üst düzey yöneticilik ve ortaklıktan kaynaklı borçların aylık prime esas kazanç üst sınırının 3 katı, alt işvereni olması halinde aylık prime esas kazanç üst sınırının 6 katı, Kanunun 4/1 (b) bendi kapsamındaki sigortalılığından doğan borçlarının aylık prime esas kazanç alt sınırının 3 katı tutarları ayrı ayrı değerlendirileceği,
5510/4-1 (b) bendi kapsamında sigortalılığı olan gerçek kişi olması halinde; üst düzey yöneticisi veya ortağı olduğu işveren şirketin Kanunun 4/1 (a) bendi kapsamında sigortalıları çalıştırması yönünden borçlarının aylık prime esas kazanç üst sınırının 3 katı, alt işvereni olması halinde aylık prime esas kazanç üst sınırının 6 katı, (b) bendi kapsamındaki sigortalılığından doğan borçlarının aylık prime esas kazanç alt sınırının 3 katı tutarlarının ayrı ayrı değerlendirileceği,
İş ortaklığı olması durumunda; müşterek ve müteselsil sorumluluğa göre ortaklığı oluşturan her bir ortağın borcunun olup olmadığının ayrı ayrı sorgulanacağı,
Konsorsiyum olması durumunda; yüklenicilerin her birine müstakilen istihkak ödenmesi, bu üstleniciler tarafından idareye ayrı ayrı teminat verilmiş olması ve yüklenicilerin her biri adına işyeri tescili yapılmış olması halinde her bir ortağın sorumluluğunun ayrı değerlendirileceği,
Ticari şirket (kollektif, adi komandit, paylı komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketleri) ortaklarının kendilerine ait işyerlerinden dolayı Kurumumuza borçları olsa bile ortağı oldukları ticari şirketlerin borçları bulunmuyorsa, talepleri üzerine ticari şirketlere borçlarının olmadığına dair belge verilebileceği,
Alt işverenlerin kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borçları ödenmedikçe hem kendilerine hem işverenlerine borçlarının olmadığına dair belge verilmeyeceği hususları açıklanmıştır.
