Kriz Dönemlerinde Küçük ve Orta Ölçekli Firmaların, Fayda ve Zararları

Covıd 19 sadece sağlığımıza etki etmedi. Aynı zamanda sosyal ve ekonomik yaşamımızı da kısıtladı. Tüm dünyada bir salgın olması hızlı ve öldürücü etki yaratması nedeniyle de diğer hastalık türlerinden kendini ayırdı.

İlk etapta birçok ülke, bu salgının yeni tip bir salgın olması, etkilerinin ve yayılma hızının sonuçlarını hesaplayamadı. Halk sağlığın korunması yönünde kimi ülkeler, önlem almayı gerekli görmedi, kimi ülkeler toplumda hastalık yayılıp, öldürücü etkisini göstermesi hatta ülke yöneticilerinin de hastalanmasının görülmesi karşısında geçte olsa, bir takım bilinen sosyal yaşamın kısıtlanması ve koruyucu önlemlerin alınması yönünde kararlar aldılar.

Tüm dünyada bu kadar yaygın ve her ülkeyi etkileyen bu tip sosyal ve ekonomik krizle günümüze kadar hiç karşılaşılmamıştı. Bu virüse karşı toplumun sağlığını koruyabilecek bir aşı ve ilacın da olmaması, bilinen koruyucu yöntemlerin dışına çıkılamadı.

Sosyal hayatın kısıtlanması, koruma önlemleri doğrudan toplumun hareket alanlarının daraltılması doğrultusunda ve tek yönlü ev ortamında, insanları sınırlı tüketimle karşı karşıya bıraktı. Büyük sanayi üretim işletimleri durdu, enerji sektörü üretim olmamasından dolayı tüketilmez hale gelindi, küçük ve orta boy işletmeler idari ve/veya fiilli olarak kapatıldı.

Çalışanlar bu durumdan doğrudan etkilendi. Hayati ihtiyaçlar dışında üretim yapılamaz hale geldi. Büyük işletmeler, bu geçici durum olarak ifade edilen süreçlere, sermaye ve organizasyon açısından dayanırken, küçük ve orta boy işletmeler bu süreçte tamamen durdu, sermaye yetersizliği nedeniyle çalışanlarını işten çıkarmak durumunda kaldı, temel giderlerini karşılayamaz hale geldi.

Birçok ülke işyerlerinin, devamlılığını sürdürmesi doğrultusunda, destek paketleri açıklarken, bizim ülkemizde de çeşitli önlemler alınmaya çalışıldı. Bu önlemleri iki ana eksende değerlendirmek mümkün. Birincisi, bu işletmelerde çalışanların işsiz kalmasını önlemek geçici ve düşük düzeyde hayatlarını sürdürmesini sağlayacak bir kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneğinden bir miktar ücret ödenmesi, diğer taraftan ise küçük ve orta büyüklükteki işletmelere Bankalar aracılığıyla kredi açılması, kredisi olanların kredi borçlarının ötelenmesi.

TÜİK’in 2016 yılı İş Kayıtları verilerine göre, ülkemizde toplam 3 milyon 646 bin 392 KOBİ ölçeğinde işletme bulunmakta olup, bu sayı tüm işletmelerimizin %99.83’üne denk gelmekte, toplam istihdamın %76,7’sini sağlamaktadır. Bu oranlar ülke ekonomisinde KOBİ’lerin yeri ve öneminin büyüklüğünü çarpıcı olarak göstermektedir.

KOBİ’lerin en büyük sorunlarının başında verimlilik problemi gelmektedir. İçerisinde bulundukları ekonomik ortamın kuşatması altında birçok yetersizliklerle çalışmaktadırlar. Bunlara kısaca baktığımızda;

• Büyük ölçüde istikrarsız ve elverişsiz koşulların ve önemli ölçüde, döviz kuru istikrarsızlığının hâkim olduğu bir mikro ve makroekonomik ortamda faaliyet göstermek zorunda kalmaktadırlar,
• Mevzuatın ve koruyucu önlemlerin yeterli olmaması, rekabet etme olanaklarını sınırlandırmaktadır,
• Yeterli oranda bir sermaye ile faaliyete başlayıp ve devam edememekten dolayı sürekli bir dış kaynağa(borçlanma vb.) ihtiyaç duymaktadırlar,
• Yeterli bir işletme organizasyonu olmaması nedeniyle maliyetlendirme, iş akışı takibi, yeterli ve nitelikli personel temininden yoksun kalmaktadırlar,
• Yeterli teknolojik alt yapıya sahip olunmaması üretim tüketim ve tedarik zincirinde ucuz, etkili ve kalıcı zincirlerin oluşturulamaması her yeni üretim ve pazarlamada yeni maliyetlere neden olmaktadır,
• KOBİ’lerin iktisadi varlıklarını koruyucu kurumsallıktan ( bir bütün olarak işletme organizasyonundan) yoksun olmaları, uzun süre hayatlarını devam ettirememelerine sebep olmaktadır. Küçük ve orta ölçekli aile işletmelerinin ülkemizde yaygın olması nedeniyle de bu bir israf noktasına gelmiştir,
• Yeterli katma değeri üretememekte ve büyüme potansiyelini sağlayamamaktadırlar,
• Kriz dönemlerinde yapısal sorunlarını çözememiş olmaktan dolayı, en önce iş hayatından çekilip yok olmaktadırlar,
• Çok sayıda KOBİ olması, çeşitli yetersizliklerinden dolayı tek tek ve bir bütün olarak bakıldığında önemli oranda sabit sermaye israfı oluşmaktadır.

Diğer taraftan bu işletmeler, ekonomik yapı içerisinde bir ihtiyaç olduğu kaçınılmaz olarak görünmektedirler. KOBİ’lerin faydaları da ekonomik hayatta vazgeçilmez olmaktadır. İşletme karar süreçlerinin kısa olması, dinamik bir değişim göstermesi, kuruluşunun ve faaliyete başlama sürecinin esnek olması, bizim ülkemizde olduğu gibi istihdamın büyük bir kısmını içerisinde barındırıyor olması, önemli faydaları olarak sayılabilir. Bunun yanı sıra;

• Müşteri ve işletme personeliyle daha yakın ilişkiler kurulabilmektedirler,
• İkinci avantaj ise pazarlama, üretim ve hizmet konusunda büyük işletmelerden daha esnek olmaktadırlar,
• El emeğinin önemli bir faktör olması,
• Üretim, hizmet ve mal pazarının sınırlı olması,
• Ölçeklerinin küçük ve yerel olması, kolay bozulabilir malların pazarlamasında ve üretiminde sıkıntı yaşamamaları,
• Üretim kapasitesi düşüklüğü sınırlı talep olan mal ve hizmet pazarına üretim yapılması,
• Çalışan personel ile yakın ilişki kurulması,
• Teknik gelişme ve değişikliklere daha kolay uyum sağlanması, ölçeklerinin küçüklüğü ve esnek yapıları gereği yeni üretime ayak uydurulması,
• Yatırımlarda daha çok kendi öz sermayelerine ağırlık vermeleri,
• Ülkedeki işsizlik oranlarının azalmasında büyük bir rol oynamaları,

KOBİ’lerin canlı tutulması, avantaj ve dezavantajlarının yanı sıra ülke ekonomilerinde önemli bir yer tutamaktadırlar. Ölçeklerine ve işletme organizasyonu açısından yaşadıkları sorunlara rağmen, çalışanlara istihdam yaratma konusunda oldukça başarılıdırlar. Sosyal bir misyonu yerine getirmede, yerel çözüm odakları olmada, toplumsal katkı sunmaktadırlar.

Kısa sürede toparlanma, pazarın istek ve arzularını anlamada, personel motivasyonunda ve üretime başlamada büyük avantajları dolaysıyla krizden sonra da önemli, ekonomik ve sosyal roller oynayacakları açıktır.

ERTUĞRUL KILIÇ

Mali Müşavir

Bağımsız Denetçi Sorumlu Ortak

• Facebook'ta Paylaş
• Twitter'da Paylaş