Dünyada Vergiler Nerelere Harcanıyor?

Vergi, kamu giderlerini karşılamak üzere, devletin ülkesi üzerindeki egemenlik hakkına dayanarak, mali güce göre karşılıksız ve zorla aldığı ekonomik değerdir.

Vergiler kamu giderlerine karşılık alınıyor olmakla birlikte; herkesin ödediği vergi kadar kamu hizmeti beklentisi içinde olması mümkün değildir. Ödenen vergilere karşılık birebir hizmet formülü uygulansa; bütün hizmetler Marmara Bölgesi’ne yapılır. Ülkemizin bazı bölgelerine tek çivi çakılmazdı.

VERGİLER FAİZE GİDİYORDU YA ŞİMDİ…

Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Albayrak’ın geçen hafta attığı bir tweetinde “2002 yılında toplanan her 100 Türk Lirası verginin sadece 14.3 Türk Lirası vatandaşlarımıza hizmet için harcanırken, artık toplanan her 100 Türk Lirası verginin 85.2 Türk Lirası sağlık, eğitim ve altyapı başta olmak üzere toplumun refahı için kullanılıyor” ifadeleri yer almıştır. Bu tweet üzerine çeşitli tartışmalar yapılıyor olmakla birlikte, bu bilgiyi “biz iktidara geldiğimizde vergi gelirlerinin %85.2’si faize gidiyordu, biz bunu 2019 sonu itibarıyla %15’e düşürdük” şeklinde paylaşmak tartışmalara neden olmazdı.

Biraz bilgilerimizi tazelemekte fayda var: 2002 yılında vergi gelirlerinin %85.2’sinin devletin borçlanma faizlerinin ödenmesi için kullandığı doğrudur. 2003 yılında bu rakam %70.9’a, 2004 yılında %56.3’e, 2013 yılında %11’e düşmüş olmasına rağmen, 2019 yılında bu oran %15’e yükselmiş, 2020 yılı için ise bu oran %18 olarak hedeflenmiş olmasına rağmen, ilk 7 ay itibarıyla artan borçlanma tutarları ve yükselen faizler nedeniyle çok ciddi bir sapma olacağı görülmektedir.

VERGİLERİMİZ NERELERE HARCANMIŞ?

Ak Parti’nin iktidar olduğu 2003-2019 yılları arasında, 17 yılda 2 trilyon 150 milyar dolar vergi toplanmış, yatırıma 295 milyar dolar harcanmış, 475 milyar dolar faize gitmiştir… Yani 17 yılda vergilerin %13’ü yatırıma %22’si faize gitmiştir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı 2019 yılı sonuçlarını açıklamadığı için en son açıklanan 2018 yılına ait  fonksiyonel sınıflandırma çerçevesinde vergilerimizin nerelere harcandığını görelim.

– Genel kamu hizmetleri %28.06

– Savunma hizmetleri %5.49

– Kamu düzeni ve güvenlik hizmetleri %7.67

– Ekonomik işler ve hizmetler %12.82

– Çevre koruma hizmetleri %0.08

– İskan ve toplum refahı hizmetleri %0.93

– Sağlık hizmetleri %5.32

– Dinlenme, kültür ve din hizmetleri %1.72

– Eğitim hizmetleri %16.29

– Sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetleri %21.6

DÜNYADA VERGİLER NERELERE HARCANIYOR?

2010’dan beri süregelen genel tabloya bakıldığında, kişi başına düşen yüksek gelirin fazla olduğu ve gelişen Avrupa ülkeleri, vergilerini sosyal korumaya, gelişmemiş ülkelerden daha fazla harcıyor. Vergi giderlerini, kamu sosyal harcamalarda en fazla kullanan ülke ise Fransa. Onu İtalya ve İsveç takip ediyor. Amerika ve İngiltere ise vergileri hükümet bütçesi ve harcamaları için en fazla kullanan ülkelerde başı çekiyor. Amerika’nın federal bütçesinde, toplanan vergilerin kullanıldığı beş ana bölüm ve kullanılma oranları şöyle:

1. Milli savunma ve güvenlik (%20)
2. Sosyal güvenlik (%20)
3. Medicare, Medicaid ve Çocuk Sağlığı Sigortası Programı (CHIP) (%20)
4. Güvenlik ağı programları (%14)
5. Ulusal borç faizi (%6)

Rusya da Amerika gibi vergileri en fazla milli savunma ve güvenlik alanına harcıyor.

Fransa’daki 2018 finans kanunu, net harcamayı 325 milyar ve net geliri 302 milyar olarak belirlerken, bunun 60 milyarı yerel yönetimlere ve Avrupa Birliği’ne tahsis edilmiştir.

Türkiye’de bütçe yapmak kolay…

Ülkemizde bütçe yapmak oldukça kolay, önce bütçenin gider tarafını yazıyorsunuz; personel gideri bütçe gelirinin %25’i, cari transferler %43’ü, faiz giderleri %15’i, mal ve hizmet alım giderleri ve SGK devlet primi giderlerini ve diğer gider kalemlerini geçmiş yıla göre belirlenen bir oranda artırıyorsunuz gider tarafı tamam oluyor. Şu kadar bütçe açığı verelim, şu kadar bütçe geliri elde edelim, bu gelirin %80’i vergilerden oluşsun şeklinde kararları veriyorsunuz. Rakamları belirlediğiniz endeksleme rakamı ile güncelliyorsunuz, bütçe tamam.

Konumuza dönersek, Sayın Albayrak’ın faiz ödemesi dışında vergi gelirlerinden yapılan bütün ödemelerin vatandaşa hizmet olarak gittiği tezine, Sayın Milli Eğitim Bakanı yanıt versin; ne diyor Milli Eğitim Bakanı, “Milli eğitimde temel sorun öğretmen maaşlarıdır, maaşlardan yatırıma para kalmıyor.” Vatandaşı ödediği vergilerin yolcu, araç geçiş ve hasta garantisi verilen projelere, sosyal güvenlik sisteminin açıklarına, kamu bankalarının görev zararlarını kapatmak için harcanmasının, onun için bir hizmet olduğuna ikna etmek çok kolay olmayacaktır.

Nedim Türkmen / Sözcü Gazetesi

• Facebook'ta Paylaş
• Twitter'da Paylaş